czwartek, 26 grudnia 2024 21:54
Reklama
Reklama

FELIETON: Zbrodnia Pomorska – pamiętajmy!

Jesienią 1939 i wiosną 1940 roku Niemcy zamordowali na Pomorzu 30 tysięcy ludzi. Byli to w dużej części Polacy pomorscy, wykształceni – na przykład księża czy nauczyciele – którzy dali się przed wojną poznać jako ludzie ideowi, przywiązani do Polski, manifestujący to przy różnych okazjach. Ginęli też jednak zwykli, prości ludzie, na przykład rolnicy, na których donosili ich niemieccy sąsiedzi, by po śmierci Polaka przejąć jego gospodarstwo, przylegające do ich pola.
  • Źródło: Gazeta Kociewska

Szczególne „zasługi” dla „umacniania niemczyzny na wschodzie” miała stworzona przez niemiecką V kolumnę (nielojalnych obywateli RP do roku 1939!) bandycka organizacja Selbstschutz. Na zachowanych zdjęciach (robili je Niemcy „na pamiątkę”!) z różnych miejsc zbrodni, najwięcej z pomorskich lasów, widzimy cywilnych bandytów, urządzających, pod ochroną Gestapo, zbrodnicze egzekucje Polaków. Sędzią i katem był niemiecki sąsiad!

Trzeba to nazwać
Historycy polscy, zajmujący się tymi zbrodniami, szukali nazwy dla pomorskiej tragedii. Nie wystarczy mówić o Piaśnicy, o Szpęgawsku czy Fordonie. Trzeba dać wspólną nazwę wszystkim zbrodniom z tego czasu, bo dopiero wtedy dotrze do nas ich skala. Przecież tych zamordowanych Pomorzan było więcej niż ofiar Zbrodni Katyńskiej! I tak – przez analogię do Katynia – zaczęto mówić i pisać o Zbrodni Pomorskiej. Obejmuje ona i zamordowanych w Szpęgawsku nauczycieli, i chłopa z Kalisk, który nie podobał się niemieckiemu sąsiadowi, i księdza zamordowanego za to, że wbrew zakazowi spowiadał po polsku.

Pomnik Zbrodni Pomorskiej stanął przed pięcioma laty w Toruniu. Zaprojektował go Zbigniew Mikielewicz. Kształt pomnika symbolizuje roztrzaskany przez pociski, opuszczony dom. Na pomniku wyryto nazwy 400 miejscowości, w których Niemcy mordowali pomorskich Polaków. Wewnątrz znajduje się urna, w której umieszczono ziemie z miejsc tych mordów.

Dzień pamięci
Mamy w kalendarzu polskim dni pamięci – uchwalone przez Sejm RP – poświęcone Zbrodni Katyńskiej (13 kwietnia), Żołnierzom Wyklętym (1 marca) i wielu innym, dramatycznym wydarzeniom z naszej historii. 13 stycznia tego roku Sejm RP ustanowił

Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej
W uzasadnieniu uchwały posłowie zwracają uwagę na ludobójczy charakter zbrodni niemieckich na obszarze Pomorza oraz na ich skalę! Z około 16 tysięcy obywateli RP, zamordowanych pod niemiecka okupacją już we wrześniu 1939 roku, aż 11 tysięcy ofiar było z Pomorza! Do końca tego roku liczba ofiar wzrosła do 30 tysięcy!

Wskazano najważniejsze miejsca kaźni: Lasy Piaśnicy koło Wejherowa i Lasy Szpęgawskie, Lasy Kaliskie pod Kartuzami, Skarszewy, Mniszek koło Świecia, Dolina Śmierci pod Chojnicami, Rudzki Most koło Tucholi, Karolewo i Radzim koło Sępólna Krajeńskiego, Paterek koło Nakła nad Notecią, Tryszczyn i fordońska Dolina Śmierci koło Bydgoszczy, Barbarka koło Torunia, Klamry koło Chełmna, Łopatki koło Wąbrzeźna, Skrwilno koło Rypina.

Uchwałę od początku pilotowało Kaszubsko-Kociewskie Stowarzyszenie im. Tajnej Organizacji Wojskowej Gryf Pomorski – z Romanem Dambkiem na czele. Roman Dambek jest bratankiem komendanta TOW Gryf Pomorski kpt. Józefa Dambka.

W 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej, pracownicy IPN w Bydgoszczy – dr Tomasz Ceran, Mirosław Sprenger i Piotr Wiejak – przygotowali portal internetowy Zbrodnia Pomorska 1939. Zapraszam – szczególnie nauczycieli – do odwiedzania tego portalu i wykorzystania go w edukacji młodzieży.

Pamięci o Zbrodni Pomorskiej nie wolno ograniczać do wizyt pod pomnikiem toruńskim ani do jednego, szczególnego dnia, przyjętego przez Sejm RP – 2 października. Jeśli pamięć ma być żywa i przekazywana z pokolenia na pokolenie, musimy jako Pomorzanie i jako Kociewiacy – szczególnie dotknięci tą zbrodnią – pracować na rzecz pamięci i edukacji, bo dożyliśmy niepokojących czasów, gdy pomniejsza się zbrodnie niemieckie albo nazywa się je enigmatycznie „nazistowskimi” (co to za narodowość?), albo bredzi się, że Niemcy niewinni, bo byli „zniewoleni przez nazizm”!

Na przykład Kaliska
Antoni Cywiński – były wójt gminy Kaliska, radny Rady Powiatu Starogardzkiego – podjął działania, które wydają mi się wzorcowe dla upamiętnienia Zbrodni Pomorskiej w gminach. W gminie Kaliska nie brakuje upamiętnień, ale nie ma miejsca, które by uświadamiało, zwłaszcza młodzieży, tragedię Zbrodni Pomorskiej. Poza tym te upamiętnienia są rozproszone w różnych miejscach. Pan Antoni uważa, że w centrum wsi Kaliska powinna być tablica, wyjaśniająca każdemu, co się kryje za określeniem Zbrodnia Pomorska i wskazująca nazwiska ofiar oraz miejsca zbrodni. A mamy na terenie gminy przykłady niemieckiego bezprawia i zbrodni – już z września 1939 roku – „typowe” dla Zbrodni Pomorskiej.

Na leśnym wybudowaniu w kierunku Franka gospodarowało dwóch braci Stanisław i Franciszek Łojewscy. Każdy z nich miał żonę i pięcioro dzieci. Byli pracowici, więc choć żyli skromnie, rodzinom wiodło się dobrze. Problemem był sąsiad Niemiec. Nazywał się Riczek. Często prowokował i zapowiadał powrót rządów niemieckich na Pomorze. W okolicy ludzie mówili, że „Riczek to jest czart”. Po wejściu Niemców Riczek doniósł policji na braci jako na zawziętych Polaków. W poniedziałek 11 września rano dwóch niemieckich bandytów w mundurach i jeden po cywilnemu przyszli do domu Łojewskich. Obydwie rodziny z dziećmi zostały wyprowadzone na podwórze i sterroryzowane. Niemieccy bandyci poprowadzili Stanisława i Franciszka kilometr do lasu, w kierunku Franku. Tam ich zamordowali a głowy rozbili kolbami. Zabronili komukolwiek ruszać ciała z miejsca, zostały tam przez kilka dni na postrach. W gospodarstwie zostały dwie wdowy, każda z piątką małych dzieci. Przed zakończeniem wojny Riczek uciekł do Niemiec. Ani jego, ani tamtych bandytów nie spotkała nigdy kara.

Kiedy Pomorze wróciło do Polski (1920), Józef Hamera wrócił z Ameryki na Kociewie. Zamieszkał w Piecach, ożenił się, przeniósł się do Kalisk. Był żarliwym patriotą, członkiem Związku Powstańców i Wojaków. Takich niemieccy bandyci nie tolerowali. Zamordowali Józefa tego samego dnia, co Łojewskich. Nie było „sądu”, no bo co miałoby być „sądzone”? Polskość? Za sędziego i kata był niemiecki żandarm. Rozstrzelali Hamerę w parku kolejowym, razem z 19-letnim pracownikiem tartaku w Kaliskach Florianem Nuckowskim. Zostawili Ich na kilka dni w miejscu zamordowania, aby pracownicy tartaku, idąc do pracy, widzieli ich. Syn Józefa Krzysztof (wtedy niemowlak) mówił po wojnie to, co zapamiętała rodzina: „Ojciec musiał się rzucić na nich, bo był przebity bagnetem w pięciu miejscach. Nockowski zginął od strzału”. Józef Hamera był trakowym w kaliskim tartaku. Kiedy Krzysztof dorósł, przyjął się do tej samej pracy. „Ojciec lubił astry. Jak kwitną, noszę mu je pod kamienny pomnik”...

Tego samego dnia w lesie koło Strycha mundurowi bandyci zamordowali Antoniego Kleszczewskiego. Miał dopiero 30 lat, ale był już głową rodziny, miał żonę i pięcioro dzieci. Mieszkali w Dąbrowie. Przed wojną najstarsze z dzieci Antoniego pracowało u Niemca Krauzego, w gospodarstwie rolnym. W czasie młócenia zboża dziecko spadło z maszyny i straciło nogę. Antoni obwiniał za to Krauzego. Kiedy przyszli Niemcy, Krauze postanowił pozbyć się Antoniego i… wyrzutów sumienia. Nasłał na niego mundurowych bandytów. Przyszli po niego (razem z Krauzem!) tego samego 11 września. Zaprowadzili go do lasu pomiędzy Strychem a Kaliskami, tam go śmiertelnie postrzelili. Leżał jeszcze kilka godzin żywy, cierpiał i umierał. Przyszły dzieci, żona i sąsiedzi. Żonę trzymał tak mocno za rękę, że ludzie po śmierci pomagali żonie otworzyć jego dłoń. Niemcy nie pozwalali zabrać ciała Antoniego przez jakiś czas. Na drzewie, pod który umierał, rodzina przyczepiła po wojnie mały krzyż z wizerunkiem Chrystusa i przez lata przynosiła tam kwiaty. Drzewo to od jakiegoś czasu usycha, ale stoi do dziś.

Nie chodzi o zemstę, lecz o zachowanie pamięci. Nie słuchajmy „humanistów”, którzy nas zapewniają, że Niemcy byli „zniewoleni” i dlatego mordowali; że czas o tym zapomnieć. „Jeśli zapomnę o nich, Ty, Boże na niebie, zapomnij o mnie”…


Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

Gdańska Noc Sylwestrowa - Sylwester Miejski Gdańsk 2024/2025 Sylwester Miejski 2024/2025 odbędzie się w Gdańsku w dwóch miejscach - w Jarze Wilanowskim w dzielnicy Chełm oraz przy molo w nadmorskiej dzielnicy Brzeźno - nad samym morzem. Wiemy kto zagra i wystąpi 31 grudnia.Gdańska Noc Sylwestrowa - Sylwester Miejski 2024/2025 - program🎇Gdańsk Brzeźno (Molo) - nad morzem, na plaży - rozpoczęcie o godz. 22.00. Dla miłośników muzyki tanecznej  przygotuje swoje energetyczne , elektroniczne sety DJ Hiena.DJ Hiena –  to znana polska DJ-ka i współzałożycielka projektu "Twin Heart", pasjonatka terrarystyki i tatuażu. Więcej ...🎇Gdańsk Chełm (Jar Wilanowski) - rozpoczęcie o godz. 22.40. Dla fanów alternatywnego popu wystąpi ze swoimi największymi przebojami - Wiktor Dyduła. Wiktor Dyduła - to pochodzący z Przywidza, a urodzony w Gdańsku, znany piosenkarz i kompozytor samouk, który jest także autorem tekstów. Nagrał kilkanaście singli i albumów. Więcej ...Wstęp wolny. Dalsze szczegóły wkrótce ...Planujących zabawę w Gdańsku, a mieszkających poza miastem, zapraszamy do przyjazdu nieco wcześniej. Gdańsk przygotowuje co roku efektowne iluminacje świetlne, które dostarczają unikalnych wrażeń wizualnych. Oprócz przystrojonych lamp i drzew pojawiają się oryginalne akcenty nawiązujące do historii i charakteru Gdańska.Sylwester Gdański - Sylwester miejski pod gołym niebemPo koncertach przedstawiciele władz miasta składają zgromadzonym mieszkańcom i przyjaciołom Gdańska najlepsze życzenia noworoczne.🚌 Nie trzeba martwić się o powrót z zabawy sylwestrowej. Zakład Transportu Miejskiego w Gdańsku uruchamia specjalne, bezpłatne, dodatkowe kursy autobusów i tramwajów.Data rozpoczęcia wydarzenia: 31.12.2024
26.12.2024 - 6.01.2025 - Sopockie Miasteczko Świąteczno-Noworoczne Od 20 grudnia 2024 r. do 6 stycznia 2025 r. skwer Kuracyjny w Sopocie zamieni się w miejsce, gdzie każdy poczuje wyjątkową atmosferę świątecznego czasu. W Sopockim Miasteczku Świąteczno-Noworocznym na mieszkańców i gości będzie czekać moc atrakcji.– Serdecznie zapraszam do Sopockiego Miasteczka Świąteczno-Noworocznego – mówi Magdalena Czarzyńska-Jachim, prezydentka Sopotu. – To wyjątkowe miejsce, gdzie spotkamy się, aby wspólnie cieszyć się nadchodzącymi świętami Bożego Narodzenia. Przygotowaliśmy wiele atrakcji, które sprawią, że przedświąteczny czas będzie pełen ciepła i radości, a w nowy rok wejdziemy w doskonałych nastrojach. Szczególnie zapraszam na świąteczno-noworoczne spotkanie w sobotę, 21 grudnia o godz. 16.00. Bądźmy przez chwilę razem, złóżmy sobie życzenia, nacieszmy się świąteczną atmosferą.Świąteczny klimat, koncerty i aktywności sportoweW piątek, 20 grudnia o godz. 14.00 prezydentka Magdalena Czarzyńska-Jachim uroczyście otworzy Sopockie Miasteczko Świąteczno-Noworoczne. Na ustrojonych przez dzieci choinkach zostaną zapalone światełka. Wspólnie zaśpiewamy kolędy.W kolejnych dniach na sopocian i gości czeka mnóstwo atrakcji. Lodowisko, karuzela, wirtualna podróż z Mikołajem oraz magiczne projekcje na latarni to tylko niektóre z atrakcji. Dla miłośników aktywności fizycznych przygotowano “Bieg Renifera” ze świątecznymi przeszkodami oraz zajęcia sportowe. W programie znalazły się także spektakle teatralne, koncerty gwiazd i lokalnych artystów oraz animacje dla dzieci.Smaki świąt i prezenty pod choinkęW miasteczku nie zabraknie pysznych, świątecznych przysmaków, rozgrzewających napojów i słodkości, które będzie można skosztować w stoiskach gastronomicznych. Jeśli ktoś szuka prezentu dla najbliższych, na stoiskach w arkadach będzie można kupić m.in. gustowną biżuterię, pamiątki, wyjątkowe wyroby sopockich artystów i ręcznie robione czapki.Rodzinny sylwesterW sylwestrowe popołudnie na skwerze Kuracyjnym zaplanowano rodzinne pożegnanie 2024 roku. Zacznie się już o godz. 13.00 od przedstawienia „Szkolne przygody Tosi i Plastusia” oraz bajkowego koncertu dla dzieci. O godz. 14.45 rozpocznie się zabawa dla dzieci. Będą wspólne tańce i animacje w wykonaniu cyrkowej grupy Mosaic. Dorośli będą się bawić przy muszli koncertowej od godz. 17.00 do godz. 21.00.Sopockie Miasteczko Świąteczno-Noworoczne – PROGRAM:28 grudnia (sobota)Scena w muszli koncertowej przy molo11.00 – Noworoczne postanowienie – relaksacyjne ćwiczenia z rehabilitantem z Uzdrowiska Sopot12.00 – Tanecznym krokiem w nowy rok – zumba z Sopocianami Zawsze w Formie15.00 – Finał rodzinnego konkursu na najładniejszą choineczkę15.00 – pokaz na lodowisku30 grudnia (poniedziałek)Scena w muszli koncertowej przy molo11.00 – Noworoczne postanowienie – relaksacyjne ćwiczenia z rehabilitantem z Uzdrowiska Sopot12.00 – Tanecznym krokiem w nowy rok – zumba z Sopocianami Zawsze w Formie31 grudnia (wtorek)Scena w muszli koncertowej przy molo13.00-17.00 – Sylwester dla dzieci13.00 – „Szkolne przygody Tosi i Plastusia” – spektakl dla dzieci Teatru Czwarte Miasto14.00 – Bajkowy koncert dla dzieci – Ewa Walczak i Marcin Słabowski z Teatru Muzycznego14.45 – Sylwester dla dzieci (muzyka i animacje cyrkowej grupy Mosaic)17.00-21.00 – FISZ dj set & ROS addiction (tempoWdół set) & SICCO (perkusjonalia)1 stycznia (środa)WEJŚCIE NA PLAŻĘ NR 2312.00 – Noworoczne morsowanie (zbiórka o 11.30)4 stycznia (sobota)Skwer Kuracyjny (POD ARKADAMI)12.00 – 16.00 Animacje dla dzieci6 stycznia (poniedziałek)14.00 – Warsztaty bębniarskie dla dzieci, pokaz LED – grupa cyrkowa Mosaic16.00 – Świąteczno-noworoczny koncert Piotra KosewskiegoCodziennie od godz. 16.00 świąteczne projekcje na latarni organizowane przez SOT.Oferta handlowo-gastronomicznaStoiska czynne:20-23.12 oraz 25.12-6.01 w godz. 12.00-21.0024.12 w godz. 12.00-14.00Domki i stoiska:Nr 1 – golonka w kapuście, kiełbasa z grilla, ziemniak w przyprawach, czekolada na gorąco, grzaniec;Nr 2 – pączucie, frytki, pajda, kulki serowe, kurczaki, zapiekanki, corn dog, grzane wino, grzaniec, ciepłe napoje;Nr 3 – pączucie, frytki, pajda, kulki serowe, kurczaki, zapiekanki, corn dog, grzane wino, grzaniec, ciepłe napoje;Nr 4 – gofry z dodatkami, zapiekanki, hot dog, gorące napoje i wino;Nr 5 – gofry z dodatkami, zapiekanki, hot dog, gorące napoje i wino;Nr 6 – oscypki, sery gazdowskie, chleb ze smalcem, wełniane wyroby z PodhalaNr 7 – bigos, pierogi, kiełbasa, kaszanka, frytki, czekolada, grzaniec, kiełbasa i kaszanka z grillaNr 8 – Bar Przystań – zupa rybna, grzanki z serem i łososiem, grzane piwo/winoNr 9 – polskie wina ekologiczne z truskawki, wiśni, aronii, gruszki, porzeczki, bzu, dzikiej róży, jarzębiny, śliwki; grzańceNr 10 – rozgrzewające herbaty, belgijskie czekolady, kawa w wydaniu zimowym, grzane wino;Nr 11 – rozgrzewające herbaty, belgijskie czekolady, kawa w wydaniu zimowym, grzane wino;Nr 12 – wina mołdawskie z brzoskwini, granatu, ananasa, wiśni, gruszki, poziomki, grzane wina z wiśni, brzoskwini, ananasa, poziomki;Nr 13 – domek SOT;Nr 14 – hot dog z oscypkami, drwal z ciągnącym się serem, hot dog z kapustą i boczkiem;Nr 15 – pamiątki z Sopotu, drobna biżuteria;Nr 16 – oryginalne ciepłe czapki;Nr 17 – oryginalna biżuteria;Nr 18 – oryginalna biżuteria;Nr 19 – gorące napoje, grzaniec, pajda;Nr 20 – oryginalne rękodzieło artystyczne, drobne upominki i pamiątki z logo Sopotu;Nr 21 – punkt Sheraton Hotel;Nr 22 – kaszanka duszona na kiszonej kapuście, smażone ziemniaki z sosem czosnkowym, bigos staropolski, żurek na zakwasie, golonka duszona w piwie, pajda ze smalcem, gorąca czekolada z bitą śmietaną, grzaniec z goździkami, churrosy;Nr 23 – Cafe Bike – gorące napoje;Nr 24 – grzane wino, gofry, hot dog, belgijska czekolada, zapiekanki, kawa.Arkady lewe – 7 stoisk z pamiątkami, 7 stoisk z bursztynemOrganizatorami Miasteczka są Miasto Sopot i MOSiR Sopot.Data rozpoczęcia wydarzenia: 26.12.2024
Reklama
KOMENTARZE
Autor komentarza: agataTreść komentarza: "Nową przypowieść Polak sobie kupi, Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi." autor: Jan Kochanowski. Ciągle na czasie i czuję, że aktualne będzie do końca swiata.Data dodania komentarza: 29.10.2024, 11:44Źródło komentarza: Skrzywdzeni pracownicy wnoszą pozwy przeciw PKP Cargo. Pierwszymi zwalnianymi kolejarzami są ci należący do związku „Solidarność”!Autor komentarza: buźkaTreść komentarza: Ja tu widzę faszystowskie świnie przy korycie. Nic więcej.Data dodania komentarza: 28.10.2024, 21:54Źródło komentarza: Promocja książki dr. Mateusza Kubickiego pt. "Okupacja niemiecka w powiecie starogardzkim w latach 1939–1945"Autor komentarza: agataTreść komentarza: Rączki poobcinać a nie że teraz za nasze pieniądze dlej będą nic nie robic tylko spać i jeśćData dodania komentarza: 28.10.2024, 11:34Źródło komentarza: Policjanci zatrzymali włamywaczy, którzy trzykrotnie okradli niezamieszkały budynek w TczewieAutor komentarza: tutamTreść komentarza: Jeśli co roku ze wszystkich szkół średnich w Starogardzie na studia do Gdańska wyjeżdżają prawie wszyscy maturzyści i po skończeniu studiów już nie wracają, to niestety może tak być.Data dodania komentarza: 28.10.2024, 00:20Źródło komentarza: Starogard się wyludnia?! Z roku na rok miasto liczy coraz mniej mieszkańcówAutor komentarza: tutamTreść komentarza: Dlaczego osoby z marginesu noszą dziś bejsbolówki albo kaptury? Skąd ta wieśniacka hip-hopowa moda?Data dodania komentarza: 27.10.2024, 23:36Źródło komentarza: Ukradł 100 metrów kabla z budowy. Złodziej stanie przed sądemAutor komentarza: tutamTreść komentarza: Dziwnie działają narkotyki, że skakanie po dachu aut jest takie kuszące i atrakcyjne. Pewno siada psychika młodego człowieka, gdy widzi, że prawie każdy pracujący ma dziś samochód, a ja nie.Data dodania komentarza: 27.10.2024, 23:34Źródło komentarza: [NAGRANIE Z MONITORINGU] Młody nabuzowany mężczyzna skakał po dachu auta na starogardzkim Rynku
Reklama
Reklama
Reklama