Komu i kiedy przysługuje zachowek po rodzicach?
Jak już wspomniano, pierwszą sytuacją, gdy dzieci mogą otrzymać zachowek po rodzicach, jest taka, kiedy zostaną pominięte w testamencie. Jeżeli rodzic (rodzice) całość swojego majątku przepisali komu innemu, ich własne dzieci mają prawo do otrzymania zachowku. Zostały bowiem pominięte w testamencie, a zgodnie z prawem powinny dziedziczyć po swoich rodzicach.
Bywa też tak, że rodzice przepisali znaczną część majątku (lub też całość) za życia w darowiźnie. Wówczas po ich śmierci nie zostaje praktycznie żaden spadek. W takim przypadku do „substratu zachowku” dolicza się tez wartość takich darowizn, zwłaszcza gdy były one dokonywane na rzecz osób uprawnionych do spadku i zachowku.
O zachowek, jak widać, można starać się dopiero wtedy, jeżeli dzieci nie otrzymają należnej im z mocy prawa części spadku po rodzicu/rodzicach. Zachowek należy określonym osobom, a zatem zstępnym (dzieciom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy. Jest w pewnym sensie wynagrodzeniem za brak dziedziczenia.
Wysokość zachowku
Zachowek nie jest równy spadkowi – inaczej forma ta nie miałaby sensu. Zasadniczo wynosi połowę części spadku, jaka przypadałaby spadkobiercy. Gdy jednak osobą dziedziczącą jest ktoś małoletni lub niezdolny do pracy, udział ten zwiększa się do 2/3.
Obliczanie wysokości zachowku nie jest proste. Dolicza się również niektórych innych spadkobierców (którzy odrzucili spadek lub byli niegodni go), a pomija pozostałych (tych, którzy się zrzekli dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni). Bierze się pod uwagę także dokonane darowizny. Pomija się jednak niektóre z nich (np. dla osób spoza kręgu spadkobierców, drobnych czy sprzed ponad 10 lat). Wszystko do prowadzi do obliczenia tzw. substratu zachowku.
Dodatkowo należy mieć na względzie jeszcze inne kwestie. Istotne jest m.in., czy dana osoba już wcześniej otrzymała coś od spadkobiercy, czy koszty na jej wykształcenie nie były wyjątkowo duże itd. Osoba, która ma zapłacić zachowek, może też starać się go obniżyć. Jak więc widać, samo ustalenie wysokości zachowku może być naprawdę skomplikowane.
Przedawnienie roszczenia o zachowek po rodzicach
Zachowek należy do roszczeń majątkowych, a one zasadniczo ulegają przedawnieniu. Roszczenie o zachowek przedawnia się zatem po 5 latach. Początek tego okresu liczy się albo od dnia otwarcia testamentu, albo od śmierci spadkodawcy. Termin zależny jest od tego, co jest podstawą do roszczenia – spadek (z testamentu) czy też zapisy windykacyjne albo darowizny.
Można po tym czasie także wnosić o wypłatę zachowku. Prawdopodobnie będzie to jednak nieskuteczne, jeśli osoba zobowiązana do jego wypłaty wniesie zarzut przedawnienia.
Dzięki 5-letniemu okresowi strony bez zbędnej zwłoki powinny załatwić wszystkie sprawy spadkowe, w tym tę związaną z roszczeniem o wypłatę zachowku po rodzicach. Warto więc nie dopuszczać do przedłużenia tej kwestii, żeby faktycznie móc otrzymać rekompensatę za brak spadku – jaką jest zachowek.
Źródła:
Napisz komentarz
Komentarze