sobota, 28 grudnia 2024 20:04
Reklama
Reklama

Fabryka tytoniu i tabaki. Kim był Arie Goldfarb?

„W czwartek dnia 5 lutego 1925 roku zmarł nagle w Wiesbaden obywatel honorowy miasta Starogard śp. Arie Goldfarb w 70. roku życia. Całe życie Zmarłego było pasmem bezustannej pracy i poświęcenia dla dobra tutejszego społeczeństwa. W 1887 roku wybrano go radnym miejskim a od marca 1890 do 11 lutego 1922 sprawował urząd zastępcy burmistrza. Toteż wszędzie napotyka się ślady jego szlachetnych czynów, szczególnie zaś ofiarność dla biednych. W zmarłym tracimy jednego z najlepszych obywateli, którego pamięć nigdy nie wygaśnie w naszym mieście. Pogrzeb odbył się 12 lutego w Berlinie w krematorium, popioły zaś jego sprowadzone zostały na cmentarz w Starogardzie”.

Autor: Arie Izaak Goldfarb, fotografia ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej

Arie Izaak Goldfarb 1855- 1925
Syn Izaaka i jego drugiej żony Heleny z domu Borchardt. Miał trzynaścioro rodzeństwa.
Uczył się w szkołach w Mannheim oraz Hamburgu. W 1886 roku poślubił Selme Neumann.
W 1890 roku po śmierci ojca objął w całości fabrykacje tytoniu oraz tabaki. Postawił dom przy ulicy Chojnickiej oraz fabrykę przy ulicy Kościuszki (dzisiejsze Starostwo Powiatowe).
Arie Goldfarb był wzorcowym pracodawcą. Odwiedzał domy pracowników w okresie świąt Bożego Narodzenia. Pozwalał swoim pracownikom na pełną wolność partyjną.
„Przeciwko polskości nigdy nie występował, lecz owszem cieszył się, że pracownicy jego kierowali polskimi towarzystwami i że w fabryce śpiewano przy pracy po polsku”.
W 1896 roku odkupił fabrykę Saabel w Gdańsku, w roku 1910 fabrykę Rozenberga w Bydgoszczy i fabrykę Kallmana w Kościerzynie. Wybudował również nową fabrykę w Stargardzie (Stargard in Pommern). Stworzył przytulisko przy ul. Owidzkiej składające się z 3 domów piętrowych (Helena, Goldfarb i Selma), w których udzielano bezpłatnie mieszkania osobom starszym i biednym.
Był mecenatem sztuki (na jego zaproszenie bywali i występowali w Starogardzie najwybitniejsi muzycy epoki, jak pianista i kompozytor Max Reger, rosyjscy artyści skrzypek Picznikow i pianista Antoni Rubinstein).

Flagi opuszczono do połowy masztów
W 1917 roku podczas podróży zginęła w wypadku jego żona Selma.
„ Jadąc na przechadzkę do lasa, spłoszyły się i rozbiegły się konie, powóz rozbiły, stangreta i panią Goldfarb uśmierciły”.. Ponieważ nie mieli dzieci, Arie postanowił, że interes rodzinny przejmie Arthur Behrendt, syn siostry Selmy.
W dniu pogrzebu Arie Goldfarba władze miasta zarządziły opuszczenie flag na budynkach państwowych do połowy masztu.
Tablica upamiętniająca Goldfarba
We wrześniu 2019 roku dzięki współpracy Stowarzyszenia Starogard 2030 oraz Starostwa Powiatowego na budynku dawnej fabryki, a obecnie siedzibie powiatu, została odsłonięta tablica upamiętniająca zakład Arie Goldfarba.
 
Cytaty zapisane kursywą pochodzą z książki "Królewskie Miasto Starogard" Jana Buchholza.

Królewskie Miasto
Preussisch Stargard


Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

Srebrna Farba 06.02.2020 22:29
Arie Goldfarb to zarazem Żyd i mason - nie ma jednak mowy w artykule, że był członkiem loży wolnomularskiej "Augusta zur Unsterblichkeit", która spotykała się w kamienicy na obecnym Sobieskiego 12. Wielbiciele teorii spiskowych będą jednak rozczarowani: nie pił krwi, ani nie spiskował przeciw polskości, a wykazywał troskę o ludzi. Zgroza. A tak serio - brakuje takich ludzi w czasach współczesnych.

Alik 06.02.2020 12:12
Goldfarb niewątpliwie był wielkim filantropem i w znacznym stponiu przyczynił się do rozwoju miasta.Szkoda tylko że jego grób porastają chwasty.

kociewiak 06.02.2020 14:29
https://sztetl.org.pl/pl/media/102177-starogard-gdanski-cmentarz-zydowski-nagrobek-arie-goldfarba

Alik 06.02.2020 16:32
Proszę pójść tam latem i zrobić zdjęcie.

kociewiak 07.02.2020 12:32
Po latach byłem na cmentarzu żydowskim. Jak na polskie warunki wygląda lepiej niż przed laty. Teren ogrodzony, krzaki, samosiejki i chwasty wycięte. Na nagrobku Ariego Goldfarba widoczna inskrypcja z datami urodzenia i śmierci. Szkoda, że nie są ustawione leżące macewy, ale jak wynika o z artykułu - musi być na to zgoda Gminy Żydowskiej,a ta nie wykazuje najmniejszego zainteresowania tematem mimo korespondencji m.in Stowarzyszenia Starogard 2030. Może należałoby sprawę nagłośnić? Radni - do dzieła!

Włodarze miasta 06.02.2020 08:32
Czas odnowić kirkut na Bohaterów Getta.

xxxz 04.03.2020 14:54
niech sami sobie odnawiają ,mają kasę!

Roll 05.02.2020 19:06
Należą się podziękowania portalowi - Kociewiak.pl - za przypomnienie jednej z najwybitniejszych postaci i mieszkańca Starogardu, tj. Arie Izaaka Goldfarba (1855-1925). Nie chcę przesądzać, ale w zbiorowej świadomości dzisiejszych mieszkańców Starogardu Gdańskiego, niezaprzeczalne zasługi Arie Goldfarba dla naszego miasta nie są powszechnie znane. Ilu dzisiaj ludzi w Starogardzie Gd. wie, że w fabryce Goldfarba produkowano wiele gatunków tytoniu - tytoń kowieński, rosyjski, kachliński, aromatyczny shag, marynarski, machorkę hebrową, Cavalla i Benissimo oraz tabakę i tytoń do żucia. Łza się w oku kręci! Przy okazji chciałbym podkreślić, że piszący te słowa, jest osobą niepalącą! Z pewnością, winę za taki stan rzeczy (czyli brak A. Goldfarba w zbiorowej świadomości Kociewiaków) ponosi system edukacji szkolnej. Nie szukam daleko, powiem jedynie, że kiedy byłem uczniem w szkole podstawowej oraz średniej w Starogardzie Gd. (łącznie: w latach 1964-1976), to niczego nie dowiedziałem się na temat Arie Goldfarba. Żaden z moich ówczesnych nauczycieli, nie był skłonny cokolwiek powiedzieć o Arie Goldfarbie. Niestety, takie to były czasy. Ale ... czy całość winy można jedynie zrzucić na tamte czasy, a może część winy ponoszą jednak ... ludzie, czyli - nauczyciele, wychowawcy itp? Jest faktem niezaprzeczalnym, że wielkie były zasługi Arie Goldfarba dla Starogardu i jego mieszkańców. Ten przemysłowiec, kupiec, dobroczyńca, filantrop, mecenas kultury i sztuki, radny miejski i zastępca burmistrza Starogardu, a także ... aktywny mason, członek loży wolnomularskiej w Starogardzie - "Augusta pod Nieśmiertelnością" w pełni zasłużył na naszą pamięć. W tym ostatnim, nie ma niczego nadzwyczajnego - ani tym bardziej - szokującego. Wiele osób z jego kręgu towarzyskiego oraz z podobną pozycją zawodową - było wolnomularzami. Reasumując: niech Arie Goldfarb - jak najdłużej pozostanie w pamięci mieszkańców Starogardu Gdańskiego i - szerzej - Kociewia!

Qc 05.02.2020 17:35
Fajny artykul. Dzieki.

Gdańska Noc Sylwestrowa - Sylwester Miejski Gdańsk 2024/2025 Sylwester Miejski 2024/2025 odbędzie się w Gdańsku w dwóch miejscach - w Jarze Wilanowskim w dzielnicy Chełm oraz przy molo w nadmorskiej dzielnicy Brzeźno - nad samym morzem. Wiemy kto zagra i wystąpi 31 grudnia.Gdańska Noc Sylwestrowa - Sylwester Miejski 2024/2025 - program🎇Gdańsk Brzeźno (Molo) - nad morzem, na plaży - rozpoczęcie o godz. 22.00. Dla miłośników muzyki tanecznej  przygotuje swoje energetyczne , elektroniczne sety DJ Hiena.DJ Hiena –  to znana polska DJ-ka i współzałożycielka projektu "Twin Heart", pasjonatka terrarystyki i tatuażu. Więcej ...🎇Gdańsk Chełm (Jar Wilanowski) - rozpoczęcie o godz. 22.40. Dla fanów alternatywnego popu wystąpi ze swoimi największymi przebojami - Wiktor Dyduła. Wiktor Dyduła - to pochodzący z Przywidza, a urodzony w Gdańsku, znany piosenkarz i kompozytor samouk, który jest także autorem tekstów. Nagrał kilkanaście singli i albumów. Więcej ...Wstęp wolny. Dalsze szczegóły wkrótce ...Planujących zabawę w Gdańsku, a mieszkających poza miastem, zapraszamy do przyjazdu nieco wcześniej. Gdańsk przygotowuje co roku efektowne iluminacje świetlne, które dostarczają unikalnych wrażeń wizualnych. Oprócz przystrojonych lamp i drzew pojawiają się oryginalne akcenty nawiązujące do historii i charakteru Gdańska.Sylwester Gdański - Sylwester miejski pod gołym niebemPo koncertach przedstawiciele władz miasta składają zgromadzonym mieszkańcom i przyjaciołom Gdańska najlepsze życzenia noworoczne.🚌 Nie trzeba martwić się o powrót z zabawy sylwestrowej. Zakład Transportu Miejskiego w Gdańsku uruchamia specjalne, bezpłatne, dodatkowe kursy autobusów i tramwajów.Data rozpoczęcia wydarzenia: 31.12.2024
26.12.2024 - 6.01.2025 - Sopockie Miasteczko Świąteczno-Noworoczne Od 20 grudnia 2024 r. do 6 stycznia 2025 r. skwer Kuracyjny w Sopocie zamieni się w miejsce, gdzie każdy poczuje wyjątkową atmosferę świątecznego czasu. W Sopockim Miasteczku Świąteczno-Noworocznym na mieszkańców i gości będzie czekać moc atrakcji.– Serdecznie zapraszam do Sopockiego Miasteczka Świąteczno-Noworocznego – mówi Magdalena Czarzyńska-Jachim, prezydentka Sopotu. – To wyjątkowe miejsce, gdzie spotkamy się, aby wspólnie cieszyć się nadchodzącymi świętami Bożego Narodzenia. Przygotowaliśmy wiele atrakcji, które sprawią, że przedświąteczny czas będzie pełen ciepła i radości, a w nowy rok wejdziemy w doskonałych nastrojach. Szczególnie zapraszam na świąteczno-noworoczne spotkanie w sobotę, 21 grudnia o godz. 16.00. Bądźmy przez chwilę razem, złóżmy sobie życzenia, nacieszmy się świąteczną atmosferą.Świąteczny klimat, koncerty i aktywności sportoweW piątek, 20 grudnia o godz. 14.00 prezydentka Magdalena Czarzyńska-Jachim uroczyście otworzy Sopockie Miasteczko Świąteczno-Noworoczne. Na ustrojonych przez dzieci choinkach zostaną zapalone światełka. Wspólnie zaśpiewamy kolędy.W kolejnych dniach na sopocian i gości czeka mnóstwo atrakcji. Lodowisko, karuzela, wirtualna podróż z Mikołajem oraz magiczne projekcje na latarni to tylko niektóre z atrakcji. Dla miłośników aktywności fizycznych przygotowano “Bieg Renifera” ze świątecznymi przeszkodami oraz zajęcia sportowe. W programie znalazły się także spektakle teatralne, koncerty gwiazd i lokalnych artystów oraz animacje dla dzieci.Smaki świąt i prezenty pod choinkęW miasteczku nie zabraknie pysznych, świątecznych przysmaków, rozgrzewających napojów i słodkości, które będzie można skosztować w stoiskach gastronomicznych. Jeśli ktoś szuka prezentu dla najbliższych, na stoiskach w arkadach będzie można kupić m.in. gustowną biżuterię, pamiątki, wyjątkowe wyroby sopockich artystów i ręcznie robione czapki.Rodzinny sylwesterW sylwestrowe popołudnie na skwerze Kuracyjnym zaplanowano rodzinne pożegnanie 2024 roku. Zacznie się już o godz. 13.00 od przedstawienia „Szkolne przygody Tosi i Plastusia” oraz bajkowego koncertu dla dzieci. O godz. 14.45 rozpocznie się zabawa dla dzieci. Będą wspólne tańce i animacje w wykonaniu cyrkowej grupy Mosaic. Dorośli będą się bawić przy muszli koncertowej od godz. 17.00 do godz. 21.00.Sopockie Miasteczko Świąteczno-Noworoczne – PROGRAM:28 grudnia (sobota)Scena w muszli koncertowej przy molo11.00 – Noworoczne postanowienie – relaksacyjne ćwiczenia z rehabilitantem z Uzdrowiska Sopot12.00 – Tanecznym krokiem w nowy rok – zumba z Sopocianami Zawsze w Formie15.00 – Finał rodzinnego konkursu na najładniejszą choineczkę15.00 – pokaz na lodowisku30 grudnia (poniedziałek)Scena w muszli koncertowej przy molo11.00 – Noworoczne postanowienie – relaksacyjne ćwiczenia z rehabilitantem z Uzdrowiska Sopot12.00 – Tanecznym krokiem w nowy rok – zumba z Sopocianami Zawsze w Formie31 grudnia (wtorek)Scena w muszli koncertowej przy molo13.00-17.00 – Sylwester dla dzieci13.00 – „Szkolne przygody Tosi i Plastusia” – spektakl dla dzieci Teatru Czwarte Miasto14.00 – Bajkowy koncert dla dzieci – Ewa Walczak i Marcin Słabowski z Teatru Muzycznego14.45 – Sylwester dla dzieci (muzyka i animacje cyrkowej grupy Mosaic)17.00-21.00 – FISZ dj set & ROS addiction (tempoWdół set) & SICCO (perkusjonalia)1 stycznia (środa)WEJŚCIE NA PLAŻĘ NR 2312.00 – Noworoczne morsowanie (zbiórka o 11.30)4 stycznia (sobota)Skwer Kuracyjny (POD ARKADAMI)12.00 – 16.00 Animacje dla dzieci6 stycznia (poniedziałek)14.00 – Warsztaty bębniarskie dla dzieci, pokaz LED – grupa cyrkowa Mosaic16.00 – Świąteczno-noworoczny koncert Piotra KosewskiegoCodziennie od godz. 16.00 świąteczne projekcje na latarni organizowane przez SOT.Oferta handlowo-gastronomicznaStoiska czynne:20-23.12 oraz 25.12-6.01 w godz. 12.00-21.0024.12 w godz. 12.00-14.00Domki i stoiska:Nr 1 – golonka w kapuście, kiełbasa z grilla, ziemniak w przyprawach, czekolada na gorąco, grzaniec;Nr 2 – pączucie, frytki, pajda, kulki serowe, kurczaki, zapiekanki, corn dog, grzane wino, grzaniec, ciepłe napoje;Nr 3 – pączucie, frytki, pajda, kulki serowe, kurczaki, zapiekanki, corn dog, grzane wino, grzaniec, ciepłe napoje;Nr 4 – gofry z dodatkami, zapiekanki, hot dog, gorące napoje i wino;Nr 5 – gofry z dodatkami, zapiekanki, hot dog, gorące napoje i wino;Nr 6 – oscypki, sery gazdowskie, chleb ze smalcem, wełniane wyroby z PodhalaNr 7 – bigos, pierogi, kiełbasa, kaszanka, frytki, czekolada, grzaniec, kiełbasa i kaszanka z grillaNr 8 – Bar Przystań – zupa rybna, grzanki z serem i łososiem, grzane piwo/winoNr 9 – polskie wina ekologiczne z truskawki, wiśni, aronii, gruszki, porzeczki, bzu, dzikiej róży, jarzębiny, śliwki; grzańceNr 10 – rozgrzewające herbaty, belgijskie czekolady, kawa w wydaniu zimowym, grzane wino;Nr 11 – rozgrzewające herbaty, belgijskie czekolady, kawa w wydaniu zimowym, grzane wino;Nr 12 – wina mołdawskie z brzoskwini, granatu, ananasa, wiśni, gruszki, poziomki, grzane wina z wiśni, brzoskwini, ananasa, poziomki;Nr 13 – domek SOT;Nr 14 – hot dog z oscypkami, drwal z ciągnącym się serem, hot dog z kapustą i boczkiem;Nr 15 – pamiątki z Sopotu, drobna biżuteria;Nr 16 – oryginalne ciepłe czapki;Nr 17 – oryginalna biżuteria;Nr 18 – oryginalna biżuteria;Nr 19 – gorące napoje, grzaniec, pajda;Nr 20 – oryginalne rękodzieło artystyczne, drobne upominki i pamiątki z logo Sopotu;Nr 21 – punkt Sheraton Hotel;Nr 22 – kaszanka duszona na kiszonej kapuście, smażone ziemniaki z sosem czosnkowym, bigos staropolski, żurek na zakwasie, golonka duszona w piwie, pajda ze smalcem, gorąca czekolada z bitą śmietaną, grzaniec z goździkami, churrosy;Nr 23 – Cafe Bike – gorące napoje;Nr 24 – grzane wino, gofry, hot dog, belgijska czekolada, zapiekanki, kawa.Arkady lewe – 7 stoisk z pamiątkami, 7 stoisk z bursztynemOrganizatorami Miasteczka są Miasto Sopot i MOSiR Sopot.Data rozpoczęcia wydarzenia: 26.12.2024
Reklama
KOMENTARZE
Autor komentarza: agataTreść komentarza: "Nową przypowieść Polak sobie kupi, Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi." autor: Jan Kochanowski. Ciągle na czasie i czuję, że aktualne będzie do końca swiata.Data dodania komentarza: 29.10.2024, 11:44Źródło komentarza: Skrzywdzeni pracownicy wnoszą pozwy przeciw PKP Cargo. Pierwszymi zwalnianymi kolejarzami są ci należący do związku „Solidarność”!Autor komentarza: buźkaTreść komentarza: Ja tu widzę faszystowskie świnie przy korycie. Nic więcej.Data dodania komentarza: 28.10.2024, 21:54Źródło komentarza: Promocja książki dr. Mateusza Kubickiego pt. "Okupacja niemiecka w powiecie starogardzkim w latach 1939–1945"Autor komentarza: agataTreść komentarza: Rączki poobcinać a nie że teraz za nasze pieniądze dlej będą nic nie robic tylko spać i jeśćData dodania komentarza: 28.10.2024, 11:34Źródło komentarza: Policjanci zatrzymali włamywaczy, którzy trzykrotnie okradli niezamieszkały budynek w TczewieAutor komentarza: tutamTreść komentarza: Jeśli co roku ze wszystkich szkół średnich w Starogardzie na studia do Gdańska wyjeżdżają prawie wszyscy maturzyści i po skończeniu studiów już nie wracają, to niestety może tak być.Data dodania komentarza: 28.10.2024, 00:20Źródło komentarza: Starogard się wyludnia?! Z roku na rok miasto liczy coraz mniej mieszkańcówAutor komentarza: tutamTreść komentarza: Dlaczego osoby z marginesu noszą dziś bejsbolówki albo kaptury? Skąd ta wieśniacka hip-hopowa moda?Data dodania komentarza: 27.10.2024, 23:36Źródło komentarza: Ukradł 100 metrów kabla z budowy. Złodziej stanie przed sądemAutor komentarza: tutamTreść komentarza: Dziwnie działają narkotyki, że skakanie po dachu aut jest takie kuszące i atrakcyjne. Pewno siada psychika młodego człowieka, gdy widzi, że prawie każdy pracujący ma dziś samochód, a ja nie.Data dodania komentarza: 27.10.2024, 23:34Źródło komentarza: [NAGRANIE Z MONITORINGU] Młody nabuzowany mężczyzna skakał po dachu auta na starogardzkim Rynku
Reklama
Reklama
Reklama