Choroby tarczycy mają ogromny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Wykrycie zaburzeń tarczycy wynikających z jej nadczynności lub niedoczynności pozwala na poprawę jakości życia i samopoczucia pacjenta niemal na każdej płaszczyźnie. W diagnostyce autoimmunologicznych chorób tarczycy, jak również chorób nowotworowych i innych pomocne są badania pozwalające na określenie prawidłowości wydzielania hormonów tarczycy. Jakie badania są szczególnie istotne?
Jakie funkcje pełnią hormony tarczycy?
Najważniejszymi hormonami tarczycy są tyroksyna i trijodotyronina. Pełnią one kluczową rolę w regulacji wielu procesów fizjologicznych i metabolicznych organizmu. Kontrolują one tempo metabolizmu komórkowego, wpływając na sposób zużywania przez organizm energii. Hormony te wpływają także na pracę serca, regulując siłę skurczu mięśnia sercowego, jego częstotliwość i ogólną wydolność. Poza tym, przyspieszają tętno i znacząco zwiększają objętość wyrzutową serca. Hormony tarczycy regulują funkcje układu rozrodczego, a ich niedobór może powodować zaburzenia cyklu miesiączkowego i płodności u obu płci. Szczególne znaczenie hormony tarczycy mają dla płodu i dzieci w łonie matki. Wpływają na rozwój ich układu nerwowego. Jeżeli w trakcie ciąży nastąpi niedobór tych hormonów, wzrost płodu może zostać zahamowany, a do tego mogą pojawić się problemy neurologiczne.
Warto podkreślić, że hormony tarczycy mają niebagatelny wpływ także na układ nerwowy, wspomagając koncentrację i ogólne zdrowie psychiczne. Jedną z przyczyn depresji są właśnie niedobory hormonów tarczycy.
Nadczynność tarczycy vs. niedoczynność tarczycy
Nadczynność i niedoczynność tarczycy to dwa zaburzenia funkcji tarczycy o odmiennych objawach i przyczynach. Nadczynność nazywana jest inaczej hipertyreozą. Jest to stan, w którym tarczyca produkuje nadmiar hormonów, czego skutkiem jest przyspieszenie procesów metabolicznych organizmu. Objawia się to m.in. kołataniem serca, przyspieszeniem tętna, nadmierną potliwością, utratą masy ciała przy zwiększonym apetycie czy nerwowością i ciągłym uczuciem niepokoju. Pojawia się także drżenie rąk, wypadanie włosów i kłopoty ze snem. Przyczyny nadczynności tarczycy to m.in. guzki tarczycy, tzw. wole guzkowe toksyczne, które autonomicznie produkują hormony, zapalenie tarczycy czy nadmierne spożycie jodu. Leczenie polega na podawaniu leków hamujących produkcję hormonów, podawaniu jodu radioaktywnego, a w skrajnych przypadkach konieczna może być operacja tarczycy i jej częściowe lub całkowite usunięcie.
Niedoczynność tarczycy natomiast, zwane także hipotyreozą, jest stanem polegającym na zbyt małej produkcji hormonów, co w efekcie prowadzi do spowolnienia procesów metabolicznych. Pojawia się ciągłe osłabienie, zmęczenie, wzrost masy ciała, uczucie zimna, jak również częste zaparcia, obrzęki i problemy z koncentracją. Mogą pojawić się zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia nastroju, a nawet depresja. Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest Hashimoto, czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, prowadzące do jej niewydolności. Niedoczynność może pojawić się także po operacyjnym usunięciu tarczycy lub jej części w przypadku zakończonego leczenia nadczynności. Niektórzy pacjenci cierpią na wrodzoną niedoczynność tarczycy- w tym przypadku gruczoł nie rozwija się prawidłowo od urodzenia. Powodem niedoczynności jest także niedobór jodu. Leczenie polega na podawaniu hormonów tarczycy doustnie.
Zdecydowanie nie warto ignorować wczesnych objawów sygnalizujących problemy z tarczycą, gdyż szybkie rozpoczęcie leczenia daje najlepsze efekty zarówno przy nadczynności, jak i niedoczynności tarczycy.
Badanie tarczycy w diagnostyce chorób tarczycy
Diagnostyka chorób tarczycy opiera się na szeregu badań, które oceniają funkcjonowanie tarczycy oraz jej strukturę. Podstawowym badaniem są badania laboratoryjne krwi, które pozwalają ocenić poziom hormonów tarczycy i funkcje przysadki mózgowej, która kontroluje tarczycę. Najczęściej stosuje się badanie TSH. Jest to hormon przysadki mózgowej. Jeżeli jego poziom jest wysoki, istnieje podejrzenie niedoczynności, jeżeli jest niski, prawdopodobnie występuje nadczynność tarczycy. Często wraz z badaniem TSH wykonuje się badanie FT3, pozwalające na określenie, czy tarczyca produkuje odpowiednią ilość hormonów. Dodatkowo, do badań laboratoryjnych należą badania przeciwciał przeciwko tarczycy. Podwyższony poziom aTPO wskazuje np. na chorobę Hashimoto.
Oprócz badań laboratoryjnych, często przeprowadzane są badania obrazowe. USG tarczycy pozwala na ocenę struktury tarczycy i wykryć ewentualne zmiany, takie, jak guzki, torbiele czy wole. Scyntygrafia tarczycy pozwala na ocenę jej funkcji na podstawie wychwytu radioaktywnego izotopu jodu przez gruczoł. W rzadkich przypadkach przeprowadza się także tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.
Jeżeli przeprowadzone badania wykryją zmiany na tarczycy, konieczne może okazać się wykonanie biopsji. Takie badanie tarczycy pozwala na wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych i różnicowanie ich pod kątem łagodności i złośliwości. Innym rodzajem badań tarczycy są testy symulacyjne, polegające na podaniu TRH w celu oceny reakcji przysadki mózgowej i tarczycy na symulację. Możliwe są także badania genetyczne, mające na celu wykrycie mutacji w genach, które predysponują do rozwoju choroby nowotworowej.
Napisz komentarz
Komentarze